11 Mayıs 2008 Pazar




“ Tezhib: Ruhun nakış nakış Allah’a akışı…”

Tezhib sanatçısı Müzehher Özdallı BİCE ile tezhib sanatı ve çalışmaları hakkında konuştuk. Halen Ankara’da özel derslerle Ankaralı sanatçı adaylarına bu geleneksel Türk sanatını öğreten Bice ile yaptığımız sohbeti ilgiyle okuyacağınızı sanıyoruz:

-Kendinizi tanıtır mısınız?

-1964 yılında İstanbul’da doğdum. Lise yıllarından itibaren hat, tezhib, minyatür gibi geleneksel Türk sanatlarına ilgim ortaya çıktı. İstanbul Ü. Jeoloji Mühendisliği’nde yüksek öğrenimimi sürdürürken artık tezhibde karar kılmıştım.
Profesyonel anlamda sanat eğitimime Kubbealtı Cemiyeti’nde başladım. Buradaki iki yıllık eğitimden sonra 1988 yılında yapılan sınavı birincilikle kazanarak resmi statüdeki Kültür Bakanlığı Topkapı Sarayı Nakışhanesi’ne girdim. Topkapı Sarayı Nakışhanesi’nde üç yıl süreyle tezhib sanatının ülkemizdeki seçkin isimleri olan Cahide Keskiner, Semih İrteş, Mamure Öz, Melek Antel'den ders aldım. Topkapı Sarayı Nakışhanesi’ndeki eğitimimi ‘Dönem Birinciliği’ derecesiyle tamamlayıp ‘Uygulamalı Türk Süsleme Sanatları Sertifikası’ aldım.
1992-1993 yıllarında Özbekistan’da Hive ve Semerkand’da tezhibin mimaride uygulamaları konusunda incelemelerde bulundum. 1995 yılında eşim Dr. Hayati Bice’nin Ahmed Yesevi Üniversitesi'ndeki görevi nedeni ile gittiğim Kazakistan'da “Tezhib Sanatının Orta Asya'daki Gelişimi ve Mimaride Kullanımı” üzerine akademik araştırmalar yaptım.
Evli ve üç çocuk annesiyim.

- Okurlarımız “tezhib” denildiğinde ne anlamalı ?

-Tezhib kelime olarak “altınlama” demektir. Önceleri değerli el yazması kitapların ve özellikle Kur’an-ı Kerim’in ilk ve son kısımlarının , sure aralarının sıvı hale getirilen saf altın ve doğadan elde edilen özgün boyalarla bezenip süslenmesi için kullanılmıştır. Kitap süslemesi olarak tezhibin zirvesi 16. yüzyıl Herat merkezli Türk ekolüdür ve aşıldığı hâlâ söylenemez.
Tezhib 15-16. yüzyıl Türkistan’ında özellikle Semerkand’daki Emir Timur Türbesi ve Tilla-kâri Camii’nde en güzel örnekleri görüleceği şekilde, iç mimaride zirvesine ulaşan bir kullanım alanı bulmuştur. İstanbul’da başta Topkapı Sarayı’ndakiler olmak üzere birçok tarihi mekanda, özellikle 16. yüzyıla ait klasik süslemelerde tezhib örneklerini görmekteyiz. Osmanlı dönemi tezhibinin zirvesi ünlü Karahisari yazması Kur’an-ı Kerim’de uygulan kollektif tezhib çalışmasıdır. Osmanlı döneminde tezhibin dikkati çeken bir uygulaması olarak, savaşlarda giyinilen “Tılsımlı Sultan Köynekleri”nde icra edilen ve kumaş üzerine adeta kağıda işlenir gibi ayrıntıyla, özenle tatbik edilmiş olan tezhib örneklerinden de bahsetmem gerek.
Günümüzde hem Kur’an-ı Kerim süslemesinde ve daha çok da dekoratif amaçla yazılan hat levhalarının görsel olarak tamamlayıcısı olarak kullanılmağa devam edilmektedir. Özellikle son yıllarda gerek hat sanatına, gerekse tezhibe olan ilginin dünya çapında artması bu gelenekten Türk Sanatı’na talebi her anlamda arttırmıştır.

- Sanat hayatınızda katıldığınız sergiler, aldığınız ödüller hakkında da bilgi verir misiniz?

-Kültür Bakanlığı Devlet Sergileri başta olmak üzere Konya ve İstanbul’da “Tezhib ve Geleneksel Türk Sanatı” temalı onbeş karma sergiye iştirak ettim. Kazakistan'da Yesi (=Türkistan) şehrinde bulunan Hoca Ahmed Yesevi Türbesi'ne armağan etmek üzere hazırladığım "Ya Hazret Sultan Hoca Ahmed Yesevi Kaddesallahu Sırrahu" yazısının tezhibi ile oluşan eser ile katıldığım 1999 yılındaki T.C.Kültür Bakanlığı 10. Türk Süsleme Sanatları yarışmasında Tezhib dalında birinci oldum.

Ama benim için en büyük ödül -manevi anlamda-, altında ünlü Hattat’ımız Hüseyin Kutlu imzasını taşıyan yazı etrafına tasarlayıp işlediğim tezhibin bezediği bu eserin, 2000 yılında Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin yaptırdığı restorasyon sonunda ziyarete açılan Yesevi Dergah’ındaki mescidin duvarına asıldığını görmem oldu.

Eserimi Yesevi Türbesi’ne armağan edişimin bir ödülü olarak, Sayın Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in başkanlığındaki resmi heyet ile Kazakistan’daki açılış törenlerine davet edilmem ise herhalde Hazret-i Yesevi’nin himmetidir,dersem; yanlış olmaz. Tabii, Yesevi Külliyesi’nin restorasyonunu üstlenen TİKA’nın o dönemdeki başkanı Sayın Öner Kabasakal’ın eserimin Yesevi Dergahı’na armağan edilmesi konusundaki ısrarı ve gayretini de burada anmam bir kadirşinaslık olacaktır.

- Tezhib eğitimi çalışmalarınıza gelirsek ?
- İstanbul Hanımlar İlim ve Kültür Derneği’nde başlayan Tezhib Öğreticiliği çalışmalarımı Yalova’da kurduğum Zer-Efşan Tezhib Atelyesi’nde devam ettirdim. Halen Ankara’da Zer-Efşan Tezhib Kursu bünyesinde özel ders vermek suretiyle “taliblisine” tezhib öğretmeğe devam etmekteyim. İnternette bazı eserlerimin yer aldığı http://www.tezhib.info/index.htm adresini de bu konuyla ilgili okurlara duyurmuş olayım.

-Son olarak şunu sormak isterim : Tezhib ‘sizin için’ ne anlama geliyor?
-Bu konuda söylenebilecek en güzel sözleri –bence- Prof. Dr. S.H. Nasr söylemiştir:
" Tezhib, ruhun Allah’a doğru akışını “billurlaştırır” ve Allah Kelamı’nın kutsal varlığından ortaya çıkan ruhun yeniden bütünleşmesinde bizzat yardımcıdır. Tezhib, bana göre ruhun eğitilmesi, Allah’ın verdiği maddi ve manevi yeteneklerin rafine edilmesi yani, inceltilmesi ; “Allah güzeldir, güzelliği sever” sözünün isbatıdır. "

***



Tercüman Gazetesi, Ramazan İlavesi, http://www.tercumangazete.com/?bl=kultursanat&alt=&trh=20041112&hn=81505

* ZER-EFŞAN * TEZHİB KURSU


Sitemizin internette ilk kez yer aldığından bu yana geçen 7 yılı aşan sürede bize ulaşan mesajlarınızın önemli bir kısmı Hat; Tezhib; Ebrû gibi geleneksel Türk Sanatlarını öğrenmek isteyenlerin "adres sorma" taleplerini içermekteydi.


Bunu dikkate alarak bu websitesinde eserlerinden bazılarını görebildiğiniz müzehhibe Müzehher Özdallı BİCE'den tezhib öğrenmek isteyenler için

Ankara'da Zer-Efşan Tezhib Kursu organize edilmiştir.


Geleneksel tarzda "usta-çırak" ilişkisi çerçevesinde Tezhib eğitimi alarak "eser üretecek derecede tezhib öğrenmek" isteyen Ankara'daki ve sadece bayan ziyaretçiler bir mail ile tezhib@gmail.com adresine başvurdukları takdirde talepleri değerlendirilecek ve sanatçı tarafından bilgilendirileceklerdir.


KURS HAKKINDA BİLGİLER:



* Kurs Başlangıcı: Her bir kursiyer için bire-bir eğitim esas olduğundan her an başvuru mümkündür.



* Yaz döneminde de kurs programı devam etmektedir.
* Kurs Süresi : Haftada bir gün olan kurs saatleri ; kursiyerin özel şartları ve kurs programının müsait oluşuna göre belirlenir.


* Kurs Ücreti: Kurs ücreti aylık 120 YTL'dir.


Zer-Efşan Tezhib Kursu'na katılım talebinizi iletmek ve kursa ilişkin diğer bilgileri öğrenmek üzere tezhib@gmail.com adresine e-mail ile başvurabilirsiniz.























(*) Zer-Efşan : Kelime anlamı : Altın saçılmış ; tezhibde bir süsleme tarzı; Türkistan'da Seyhun-Ceyhun arasındaki Semerkand ovasının adı.